De invloed van AI-docenten op het onderwijs: een uitgebreide samenvatting na meerdere pilots

In de afgelopen weken hebben we onze AI-docenten (Aisha) van verschillende vakken (o.a. Economie, Engels, Natuur- en Scheikunde, Biologie, Nederlands, Maatschappijkunde) getest op verschillende VO-scholen (o.a.Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen (Ferry Joosten), Citadel College (Pim Geerling), Summa College (Koen Bijnen)).

In de resultaten komt naar boven hoe leerlingen nu denken over het gebruik van AI in het onderwijs. Ook komen er enkele belangrijke vragen voor het onderwijs naar boven, bijvoorbeeld hoe we de leerlingen met het gebruik van generatieve AI juist dieper kunnen laten leren i.p.v. dat ze er vooral luier van worden. Deze vraagstukken zijn zeer urgent want er is al meer mogelijk dan door veel docenten wordt gedacht.

Context

Ik zal eerst even kort de context schetsen. In een samenwerking van aivoordocenten.com (Marcel Mutsaarts en ik)) en Skill-up (Sasker Soontiëns en Tijs Berens) hebben we de afgelopen maanden een eigen platform ontwikkeld met AI-docenten, genaamd Aisha, op alle examenvakken van het VO. Dit is een chatbot die getraind is op informatie van het vak en met allerlei pedagogische elementen ingebouwd. Dit werkt via de API van GPT-4T, het is dus de kunst om een zo goed mogelijke chatbot te bouwen met zo min mogelijk tokens. Leerlingen kunnen ook foto’s of screenshots uploaden en kunnen alles vragen aan de AI-docent. Ons uitgangspunt is dat leerlingen beter gaan leren doordat ze meer gepersonaliseerd gaan leren. Deze docent staat 24/7 voor je klaar om te helpen; het beantwoord wel 100x je ‘domme’ vragen; en geeft uitleg in jouw belevingswereld (het vraagt namelijk om jouw interesses/hobby’s). Voor dit schooljaar richten we ons op examenleerlingen. Belangrijk om nog te vermelden is dat onze AI-docenten niet perfect zijn. We streven ernaar dat onze AI-docenten minstens een 9 halen op het examen van hun vak. Hierbij een screenshot van onze eerste versie:

Algemene observaties/resultaten

Voordat ik mijn eigen observaties deel, heb ik eerst ChatGPT gevraagd om de resultaten van de enquête te analyseren in bullet points. Hierbij de kernpunten van ChatGPT op basis van de enquêtes:

• Respondenten variëren in leeftijd, met een meerderheid rond de 16-17 jaar oud, en omvatten zowel mannen als vrouwen.
• De waarschijnlijkheid dat respondenten Aisha zelf zullen gebruiken voor hun examenvoorbereiding varieert, met scores over het hele spectrum van 1 (zeer onwaarschijnlijk) tot 5 (zeer waarschijnlijk).
• Belangrijke redenen voor het gebruik van Aisha zijn onder meer de constante beschikbaarheid, hulp bij het behalen van betere cijfers, en ondersteuning bij het leren.
• De bereidheid om Aisha aan te bevelen aan vrienden of klasgenoten varieert ook, met sommige respondenten die positief staan tegenover een aanbeveling en anderen minder.
• Aanvullende opmerkingen suggereren verbeterpunten zoals het verbeteren van de snelheid van de chatbot en het toevoegen van functionaliteiten zoals direct examenvragen importeren.
• De feedback wijst op een gemengde ontvangst van Aisha, met zowel erkenning van de potentieel positieve aspecten als suggesties voor verbetering om de gebruikservaring te verbeteren.

Mijn eigen observaties:

In de meeste klassen waar we hebben getest, gebruikten nog maar weinig leerlingen ChatGPT (of ze durfden het niet te zeggen). Het viel dan ook meteen op dat de digitale geletterdheid wat betreft het werken met een chatbot dan ook behoorlijk laag was. Ook waren er vragen of ze dit soort tools wel mogen gebruiken.

Zoals ook uit de enquêtes komt was het enthousiasme over onze AI-docenten erg wisselend. Sommige leerlingen gaven aan dat ze toch liever met een boek wilden leren, bijvoorbeeld ‘omdat ze dat gewend zijn’. Andere leerlingen waren laaiend enthousiast, bijvoorbeeld ‘omdat je dan altijd een vraag kan stellen, ook als je docent er niet is’.

De belangrijkste observatie in mijn optiek, en dit kwam niet terug in de enquête, is de perceptie (mindset?) van hoe leerlingen naar dit systeem kijken. Meerdere leerlingen hebben het idee dat ChatGPT fungeert als iets waarmee je kan vals spelen of iets waarmee je sneller tot  je einddoel kan komen. Ze zien het nog niet als hulpmiddel om te leren. Marcel Mutsaarts kwam hetzelfde fenomeen ook al tegen in zijn experimenten in het HBO. Een memorabel moment tijdens de tests was het moment dat een leerling erachter kwam dat hij een foto kon maken van opdrachten in zijn boek en dat de chatbot dan alle antwoorden kon geven als hij daarom vroeg. Hij was aan het schreeuwen door de klas met zijn ontdekking. Een van de dingen die hij zei: ‘Als ik dit eerder had gehad was mijn hele schooltijd volledig anders geweest’. Vanuit mijn rol als docent schrok ik hier enorm van. Daarom wil ik hier wat dieper op in gaan.

Aanzetten tot dieper leren i.p.v. luier worden

Ons uitgangspunt met deze AI-docenten is om aan te zetten tot dieper leren. Wij richten ons nu op eindexamenleerlingen. Zij zijn extrinsiek gemotiveerd om te leren omdat zij over anderhalve maand een eindexamen moeten maken. Voor die doelgroep ben ik dus niet zo bang dat ze juist luier worden door onze AI-docenten.

Voor de normale leerlingen ben ik hier echter wel bang voor. De weg van de minste weerstand is een populair pad in het onderwijs. Dit merk ik zelfs al bij mijn Hbo-studenten, terwijl zij bewust hebben gekozen voor een bepaalde studie. Maar in mijn tijd dat ik economiedocent was in het VO was dit nog meer het geval (of ligt dit aan mijn lesgeefvaardigheden 🙂 ) . Huiswerk, maar ook alle schriftelijke toetsopdrachten die ze thuis mogen maken, zijn onderwijsvormen waar leerlingen op z’n zachts gezegd niet allemaal zin in hebben. Met onze AI-docenten kunnen leerlingen dit heel simpel laten maken, wat ervoor zou kunnen zorgen dat leerlingen minder leren.

Moeten we de AI-docenten dan niet uitbrengen? Dat zou volgens mij een voorbarige conclusie zijn want er zijn makkelijke alternatieven. In Copilot is de fotofunctie ook aanwezig en deze tool is zelfs gratis. Het enige verschil is dat onze AI-docenten een stuk beter zijn dan CoPilot. Gevoelsmatig mogen we blij zijn dat leerlingen deze mogelijkheden gewoonweg niet kennen. Maar als leerlingen erachter komen dat ze een foto kunnen nemen van hun huiswerk en dat ze dan de antwoorden krijgen dan zal het delen hiervan snel gaan via TikTok en Snapchat. Dit is overigens niet nieuw, bijna een half jaar geleden zag mijn collega Marcel Mutsaarts deze ontwikkeling al aankomen (https://www.linkedin.com/pulse/chatgpt4-vision-het-einde-van-traditionele-huiswerk-mutsaarts/?originalSubdomain=nl).

Maar wat doen we hieraan? Hoe zorgen we ervoor dat leerlingen AI-docenten gaan inzetten om tot dieper leren te komen en niet om sneller klaar te zijn met hun schoolwerk? Zit het antwoord in toetsen? Ik ben geen fan van de externe motivatie van toetsen. Volgens mij hebben we eerder te veel toetsen dan te weinig toetsen, al zijn toetsen wel een prikkel om te leren. Volgens mij zit het in een andere mindset creëren bij leerlingen. Andrej Karpathy (mede-oprichter OpenAI) had hier laatst een mooie tweet over (https://twitter.com/karpathy/status/1756380066580455557). Hierin zegt hij ‘# on shortification of “learning”: There are a lot of videos on YouTube/TikTok etc. that give the appearance of education, but if you look closely they are really just entertainment. This is very convenient for everyone involved : the people watching enjoy thinking they are learning (but actually they are just having fun)………… Learning is not supposed to be fun. It doesn’t have to be actively not fun either, but the primary feeling should be that of effort. It should look a lot less like that “10 minute full body” workout from your local digital media creator and a lot more like a serious session at the gym.’ Of zoals iemand anders laatst zei: ‘vaak zit het echte leren juist in de ‘struggle’, we moeten het dus niet te makkelijk maken voor de leerlingen’.

Delen van experimenten

Bovenstaande observaties en vragen geven volgens mij goed weer hoe urgent het is dat we nadenken over hoe we ons onderwijs inrichten in een tijd van generatieve AI. Dat leerlingen niet weten dat we al zover zijn met de technologie, geldt ook voor een hoop docenten. Ik heb de AI-docenten met verschillende collega’s in het onderwijs gedeeld en velen zijn verbaasd over hoe goed deze AI-docenten nu al zijn. We moeten in mijn optiek meer experimenteren en meer kennis delen. Hierin zetten we langzaam aan stappen in de goede richting. Zo hebben we bij de HAN University of Applied Sciences een AI-sandbox waarin experimenteerruimte wordt gefaciliteerd. Op het gebied van een community creëren worden er goede initiatieven ontplooid door o.a. Barend Last.

Als je meer wilt weten over AI-docenten, dan raad ik de mini podcastserie aan over de AI-tutor (https://open.spotify.com/show/4oyokCB9vFdP2QVcJPcUYn?si=40093cb8fc2d4721)  die ik samen met Metis Onderwijsadvies (Thijs Wesselink, Liza Peeters-Goos, Dennis van Aart) maak. Hierin behandelen we alles wat er komt kijken bij deze AI-docenten. Aflevering 1 gaat over wat het precies is en waarom we het willen. Aflevering 2 gaat over de technische (on)mogelijkheden hiervan. Aflevering 3 gaan we binnenkort opnemen en zal gaan over de ervaringen tot nu toe (dus eigenlijk wat ik in dit artikel beschrijf).

Toekomst

Het toekomstbeeld van onze AI-docenten Aisha is helder: We willen deze maand live gaan. Hier zal nog een grote test bij IVIO-Wereldschool (Leandra Lok, Sjoerd Veltman) aan vooraf gaan. Ik heb er enorm zin in.

Conclusie

Onze AI-docenten zijn een wisselend succes: sommige leerlingen vinden het maar niks terwijl andere leerlingen het geweldig vinden. We moeten goed nadenken over hoe onze AI-docenten zorgen dat leerlingen dieper gaan leren en niet juist luier worden. Deze uitdaging geldt niet alleen voor onze AI-docenten maar voor het gehele onderwijs.