ChatGPT, de bekendste AI-chatbot, viert vandaag zijn eerste verjaardag. Het taalprogramma werd gelanceerd op 30 november 2022 en groeide in slechts één jaar tijd uit tot een groot succes. De chatbot is voor scholieren, studenten, creatieve geesten en het bedrijfsleven al niet meer weg te denken. Ondanks talloze voordelen wordt zijn kracht nog vaak onderschat. ,,Het gaat allemaal veel te hard, we hebben te weinig tijd om onszelf hierop aan te passen.”
Voor wie onder een steen heeft gelegen: ChatGPT is eigenlijk een slimme computer die met mensen kan praten. Het programma is speciaal gemaakt om gesprekken te voeren, vragen te beantwoorden en te helpen met verschillende taken in het leven. De zelflerende taalsoftware verwerkt de manier waarop mensen communiceren en probeert dan slimme antwoorden te geven. ChatGPT is feitelijk een vriendelijke online assistent.
Henk van Ess, expert in online onderzoeksmethoden met behulp van internet en kunstmatige intelligentie, wist al vrij snel dat ChatGPT een enorme hit zou worden. ,,Het lukte computerprogramma’s nooit zo goed om menselijke taal te voorspellen. Dat kwam door een gebrek aan rekenkracht. Opeens was er ChatGPT, een Google op steroïden, waarmee je wél in gesprek kon gaan en dat van zijn eigen fouten kon leren. Op het moment dat Microsoft er ook nog eens miljarden in stak, dacht ik: dit wordt heel groot en dit is gaaf.”
Opeens was er ChatGPT, een Google op steroïden, met wie je wél in gesprek kon gaan en die van zijn eigen fouten kon leren
-AI-deskundige Henk van Ess
Van Ess omschrijft deze AI-toepassing als ‘een openbaring’. ,,ChatGPT legt verbanden die jij of Google niet zo gauw zien. Het voorspelt op basis van waarschijnlijkheden in taal de dingen die soms op het puntje van je tong liggen.” De chatbot gaat af en toe de fout in, maar in de betaalde versie is het flink zoeken naar onzin, aldus de expert. ,,Het net afgestudeerde slimmere broertje, de data analist genoemd, schiet nauwelijks uit de rails. En wat ook zo knap is: ChatGPT helpt je moeilijke teksten toch te begrijpen en legt zelfs genadeloos bloot dat je gebakken lucht verkoopt. Het kan zelfs zien of recensies fake zijn.”
Het meest bekend is het gebruik van de AI-chatbot in het onderwijs. Na de eerste vrees dat leerlingen en studenten de chatbot louter zouden gebruiken uit luiheid, begint deze sector de voordelen van ChatGPT te omarmen. Maar volgens Tom Naberink, docent en oprichter van de studiewebsites AIvoorstudenten.nl & AIvoordocenten.com, wordt de kracht van ChatGPT nog steeds enorm onderschat. ,,Veel studenten en docenten hebben nog helemaal geen ervaring met dit taalmodel, of alleen met de gratis versie die veel minder krachtig is, en halen niet alles eruit door niet goed te prompten (aanwijzingen in te voeren, red.).”
De impact van ChatGPT op het onderwijs gaat volgens hem heel groot worden. ,,Het is achterhaald om deze toepassing niet serieus te nemen. In de betaalde versie kun je je eigen chatmodel bouwen, met je eigen data en instructie. Dat is krachtig.” Studenten worden volgens Naberink nog niet goed opgeleid om AI in de toekomst zelf te gebruiken. Terwijl dat straks wél van ze wordt verwacht. ,,Begin als docent eens met jezelf aan te leren hoe een chatbot en AI werken. Ja, dat kost tijd. Daarnaast zijn mensen bang dat zij hun rol verliezen als overdrager van kennis. Maar ze worden straks veel meer een coach. Dat vraagt een omslag.”
Deze chatbot is er 24/7 voor je, werkt op jouw tempo, schetst context en beantwoordt ook je domme vragen. Ideaal voor studenten én docenten, nu al en helemaal in de toekomst
-De impact van ChatGPT op het onderwijs, volgens docent Tom Naberink
Docent Tom Naberink kan na één jaar ChatGPT voor- en nadelen noemen. ,,Het negatieve is dat het allemaal veel te hard gaat, we hebben te weinig tijd om onszelf hierop aan te passen. Het positieve is dat het onderwijs er echt beter door wordt! Deze chatbot is er 24/7 voor je, werkt op jouw tempo, schetst context en beantwoordt ook je domme vragen. Ideaal voor studenten én docenten, nu al en helemaal in de toekomst.”
Niet 100 procent betrouwbaar
Ondanks de snel groeiende acceptatie is ChatGPT niet 100 procent betrouwbaar, zegt Edle Everaert van ML6. Dit is een internationaal dienstenbedrijf, gespecialiseerd in AI. Daarbij speelt volgens haar de input door de mens de hoofdrol. ,,Als AI-modellen worden getraind op basis van onjuiste of beperkte informatie, kunnen uitkomsten verkeerd beïnvloed worden. Dus is het noodzakelijk modellen grondig te trainen met gebalanceerde data, waarbij eventuele vooroordelen of een gebrek aan diversiteit worden uitgesloten. Bovendien kun je de prestaties van AI-modellen meten waardoor fouten inzichtelijk gemaakt worden”, aldus Everaert.
Volgens het hoofd AI Business Consulting is de impact, en vooral de mogelijkheden van AI, na een jaar al merkbaar in alle sectoren. ,,Bedrijven moeten nu echt actie ondernemen om niet achter te blijven op hun concurrenten. Het wordt steeds belangrijker om de bedrijfsstrategie en waarden, maar ook maatschappelijke overtuigingen in overweging te nemen bij het inzetten van AI-modellen. Je bepaalt zo niet alleen wat technisch mogelijk is, maar ook aanvaardbaar en wenselijk is voor jouw bedrijf”, aldus Everaert (ML6).
Hoe gaat het verder met ChatGPT en de concurrenten? In de komende zes tot twaalf maanden zullen nieuwe, sterkere (betaalbare) modellen en versies op de markt komen. Daarnaast worden chatbots steeds vaker getraind op specifieke inhoud en woordenschat: denk aan financiële dienstverlening of medisch vocabulaire. Verder komen er ook gebruiksklare producten op de markt, zoals klantvriendelijkere chat- en zoekoplossingen voor bedrijven. En nog meer toekomstmuziek: modellen die meerdere soorten data aankunnen. Denk daarbij aan tekst en beelden, maar ook wordt er in stilte al geëxperimenteerd met geur en smaak.
Is de opkomst van ChatGPT nou eigenlijk een risico of een kans voor de maatschappij? Expert Henk van Ess meent in ieder geval dat we er veel te huiverig in zitten. ,,Ik vind dat er momenteel gevaarlijke discussies worden gevoerd over beheersing en controle van AI, de geest mag vooral niet uit de fles. Dan krijg ik wat jeuk. Natuurlijk moeten we niet wachten met de ethische discussie, maar het is ook essentieel dat we de technologie niet verwurgen uit angst voor wat er wellicht mis kan gaan. Dat is het kind met het badwater weggooien.”
Onderzoek alles, behoud het goede en bescherm de burger tegen misbruik, stellen deskundigen vast. Van Ess concludeert: ,,Alles komt nu met een sneltreinvaart uit het lab. Het is alsof je met een Formule 1-wagen naar de supermarkt rijdt: het gaat in het begin wel eens mis, maar als je ermee leert rijden, ga je razendsnel vooruit.”
Als AI-modellen worden getraind op basis van onjuiste of beperkte informatie, kunnen uitkomsten verkeerd beïnvloed worden
-Edle Everaert van ML6 over de betrouwbaarheid van ChatGPT en concurrenten
Wat vindt ChatGPT eigenlijk zelf dat er in één jaar tijd is bereikt?
,,Hoewel ik als AI geen directe kennis van specifieke gebeurtenissen heb na mijn laatste update, kan ik wel enkele potentiële manieren schetsen waarop AI’s zoals ChatGPT in een jaar tijd impact zouden kunnen hebben gehad op de samenleving: ze hebben bijgedragen aan betere toegang tot informatie voor mensen wereldwijd. AI heeft een rol gekregen in sectoren zoals klantenservice, gezondheidszorg en onderwijs. Door het gebruik van AI kunnen mensen met verschillende moedertalen beter communiceren. Bedrijven en individuen hebben ChatGPT ingezet om informatie te analyseren, scenario’s te verkennen of te helpen bij het nemen van beslissingen. In de kunst, muziek of literatuur kan de applicatie hebben bijgedragen aan nieuwe vormen van creativiteit en expressie. De opkomst van AI heeft ook het bewustzijn vergroot over ethische overwegingen en privacy-kwesties.”
Ok, maar vindt ChatGPT dat er ook nadelen aan zijn komst kleven?
,,Absoluut. Net als elke technologische vooruitgang heeft ook AI – inclusief toepassingen zoals ChatGPT – enkele potentiële nadelen. Zo kan het gebruik van AI zorgen over privacy met zich meebrengen, vooral als het gaat om het verzamelen en verwerken van persoonlijke gegevens. Ook is het mogelijk dat AI-modellen vooroordelen overnemen en versterken. Dit kan leiden tot discriminatie. Automatisering door AI kan verder banen overbodig maken. En het toenemende gebruik van AI in communicatie kan zorgen voor minder menselijke interactie, wat van invloed is op relaties. Het is van cruciaal belang om deze nadelen te erkennen en actief te werken aan oplossingen. Door transparantie en verantwoorde gegevensverzameling te bevorderen, algoritmen te blijven controleren op vooroordelen en te investeren in onderwijs en omscholing, kan de impact worden verminderd.”
