BLOG
Waarom worden AI-docenten onderschat?
Gisteren postte ik al het heugelijke nieuws dat we zijn begonnen met een grootschalige pilot met onze AI-docenten op het Varendonck College🚀✨. Vandaag wil ik een ‘deep dive’ (Notebook LM😉) maken over dit onderwerp en dieper ingaan op wat AI-docenten (nu en in de toekomst) precies zijn en waarom het belangrijk is dat meer mensen hierover weten. Dit thema wordt, in mijn ogen, enorm onderschat. Mensen schrikken soms wanneer ze mijn ambitie horen:
“Over drie jaar zijn er AI-tutoren beschikbaar voor elke leerling en elk examenvak in Nederland. Deze AI-tutoren behalen (nagenoeg) perfecte scores op de eindexamens en zijn inhoudelijk beter dan de gemiddelde docent. De AI-tutoren zijn gratis beschikbaar voor elke leerling.”
Goed om te weten is dat dit ook het hoofdthema is van onze wekelijkse podcast ‘het AI-tussenuurtje’, die vandaag weer is uitgekomen 🎙️ (link). We bespreken nieuwtjes zoals ChatGPT Search en Google’s Learn About, maar gaan vooral dieper in op AI-docenten. Hoewel we al een flink aantal luisteraars hebben, vind ik het belangrijk dat meer mensen kennisnemen van dit onderwerp.
In dit artikel ga ik in op drie onderwerpen:
Wat zijn AI-docenten en hoe ver zijn we nu?
Waarom wordt de impact hiervan niet serieus genomen?
Hoe ziet de nabije toekomst van AI-docenten eruit?
H1 Wat zijn AI-docenten en hoe ver zijn we nu?
Op aivoorleerlingen.nl vind je een team van 36 AI-docenten, van Engels VMBO tot natuurkunde HAVO en economie VWO. Kortom: voor vrijwel alle examenvakken voor VMBO, HAVO en VWO is er een AI-docent beschikbaar. Het zijn chatbots die draaien op de motor van ChatGPT-4o en zijn voorzien van extra vakinhoudelijke en didactische instructies, waardoor ze beter functioneren dan de reguliere ChatGPT. Ook met een gratis account zijn deze AI-docenten te gebruiken, hoewel er wel een limiet zit op het gebruik.
Deze AI-docenten 📚🤖 helpen leerlingen kennis en vaardigheden op te doen. In tegenstelling tot reguliere docenten zijn deze docenten altijd beschikbaar en leveren ze maatwerk. In plaats van een ‘one-size-fits-all’-model kun je zelf bepalen of het moeilijker of makkelijker moet, welk tempo je wilt aanhouden, kun je eindeloos doorvragen en oefenen en nog veel meer.
Enkele korte voorbeelden van hoe je dit kunt gebruiken vind je hieronder:
Of bekijk een voorbeeld in videovorm▶️📹: Video 1 en Video 2 (video’s zijn nog op een ander platform maar geven wel een goed beeld). Maar het leukst is het natuurlijk om het zelf uit te proberen via aivoorleerlingen.nl!!
Verder is het goed om te weten hoe betrouwbaar de AI-docenten op dit moment zijn. We hebben volledige examens laten maken door de AI-docent per vak. De resultaten laten zien dat ze vooral goed scoren op ‘talige’ vakken, aangezien ChatGPT een taalmodel is. Bij de betavakken scoren ze rond een 5. Veel fouten komen voor bij het interpreteren van afbeeldingen, terwijl theoretische vragen vrijwel altijd goed gaan. Dit zie je terug in de cijfers voor de talige vakken, die vaak tussen de 9 en 10 liggen.
H2 Waarom wordt de impact hiervan niet serieus genomen?
In dit hoofdstuk bespreek ik de nadelen en tegenargumenten, maar laat ik eerst toelichten waarom ik denk dat AI-docenten nog niet de aandacht krijgen die ze verdienen.
Mijn verwachting is dat AI-docenten een aanzienlijke impact gaan hebben op het onderwijs. Hoewel de AI-docenten nog niet perfect zijn, kunnen ze nu al een positieve bijdrage leveren aan het leerproces van leerlingen. Ze vormen een waardevolle aanvulling op het reguliere onderwijs, mede door de voordelen die AI-docenten bieden ten opzichte van reguliere docenten of het boek. Zeker in de nabije toekomst, wanneer de AI-docenten inhoudelijk zelfs beter zijn dan de gemiddelde docent, zal de impact waarschijnlijk enorm zijn. Toch praten maar weinig mensen hierover en worden AI-docenten nog weinig gebruikt.
Een illustratief voorbeeld van de onderwaardering is de volgende anekdote: volgende week vinden de SURF Onderwijsdagen plaats, waarbij wordt gekeken naar de toekomst van het onderwijs. Volgens mij is de AI-docent een uitstekend voorbeeld van wat daadwerkelijk veel impact kan hebben op ons toekomstige onderwijs. Ik ga hier straks dieper op in, maar naar mijn mening is dit onderwerp keynote-waardig. Welke ontwikkelingen zullen in de nabije toekomst méér impact hebben dan deze? Toch kregen Marcel Mutsaarts en ik de feedback op ons verzoek voor een workshop dat het ‘niet innovatief en toonaangevend genoeg’ zou zijn🤔.
Nu is het tijd om in te gaan op de redenen waarom AI-docenten worden onderschat. Op basis van gesprekken met collega’s kan ik de tegenargumenten grofweg indelen in drie categorieën:
De inhoud is nog niet goed genoeg en wordt dat ook niet in de nabije toekomst.
Zelfs al is de inhoud perfect, dan zal dit weinig invloed hebben op ons onderwijs.
Argumenten op basis van emotie zoals ‘maar ik vind het leuk om klassikaal les te geven’ of ‘ik ben bang dat dit mijn baan overneemt’.
Laten we dieper ingaan op deze argumenten.
H2.1 Het is inhoudelijk nog niet goed genoeg en wordt dat ook niet in de nabije toekomst
Dit argument begrijp ik goed vanuit het perspectief van een docent. De AI-docenten zijn op dit moment nog niet perfect. Waarom zouden we leerlingen dan laten leren met AI-docenten, aangezien ze mogelijk verkeerde informatie geven? Onlangs sprak ik een wiskundedocente die zich afvroeg of leerlingen wel in staat zijn om deze fouten te identificeren. Terechte feedback, denk ik.
Echter, voor niet-betavakken zijn de AI-docenten al erg goed. Zoals hierboven te zien in de cijferlijst, scoren ze op veel vakken tussen de 9 en 10. Veel van de fouten komen voort uit het interpreteren van afbeeldingen, niet uit een gebrek aan inhoudelijke kennis.
Verder vind ik het altijd opvallend dat ‘we’ van AI vinden dat het perfect MOET zijn terwijl we dat van mensen niet vinden🤖🤷. Eerder schreef ik hier ook al een artikel over: Waarom mag AI geen fouten maken? – AI voor Docenten. Dat het inhoudelijk niet perfect is zouden we ook kunnen zeggen van bijlessen van leerlingen (of misschien zelfs van docenten?). Daar hebben we echter een stuk minder moeite mee. De AI-docenten zijn inhoudelijk zeker beter dan bijlessen van een leerling.
Mocht je veiligheid belangrijk vinden, dan kun je stellen dat AI-docenten nu gebruikt kunnen worden voor alle vakken, behalve de betavakken. De afgelopen twee weken sprak ik echter nog met een wiskunde- en een natuurkundedocent die juist zeer te spreken waren over de AI-docenten van hun vak.
Er wordt ook gecompenseerd voor de inhoudelijke imperfectie door de sterke kanten van AI-docenten te benutten. Zoals ik al aangaf, kunnen AI-docenten veel beter maatwerk leveren dan een echte docent en zijn ze altijd beschikbaar.
Ik kan me voorstellen dat ondanks alle bovenstaande redenen, je toch nog terughoudend bent om leerlingen te laten leren met iets wat inhoudelijk af en toe nog een foutje maakt. Daar kan ik vrede mee hebben. MAAR, dat is absoluut geen reden om deze ontwikkeling niet serieus te nemen. Mijn inschatting is dat de AI-docenten over 3 jaar inhoudelijk beter zijn dan de gemiddelde vakdocent. Argumentatie hiervoor geef ik in het hoofdstuk 3 als we kijken naar de nabije toekomst van AI-docenten.
H2.2 Zelfs al is het inhoudelijk perfect, dit gaat niet veel invloed hebben in ons onderwijs
Een ander vaak gehoord argument is dat AI-docenten niet veel invloed zullen hebben op het onderwijs omdat ze niet veel toevoegen aan het leerproces. Dit vind ik een vreemde gedachtegang, gezien de vele voordelen die AI-docenten bieden.
Uit recent wetenschappelijk onderzoek 🎓 blijkt dat het gebruik van AI-tutoren een significante impact heeft op de betrokkenheid en motivatie van leerlingen. Kestin et al. vonden dat de groep studenten die met een AI-tutor werkte, veel meer betrokken was en 2x (!) zoveel leerde als de controlegroep die regulier onderwijs volgde. Uiteraard is er ook bewijs voor negatieve uitkomsten (zie bijv. Forero & Herrera-Suárez, 2024; Kumar et al., 2023; Thomas et al., 2023), en er valt van alles te zeggen over de methodologie van deze studies. Ik beweer niet dat de uitkomst altijd positief is, maar de potentie van AI-tutoren is enorm.
In de praktijk zien we wel een aantal uitdagingen. Bijvoorbeeld, leerlingen kunnen AI-docenten gebruiken om hun huiswerk te maken zonder daadwerkelijk te leren, wat hun leerproces negatief beïnvloedt. Bij het Varendonck College gaan we dit aanpakken door leerlingen te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid: zij moeten straks immers zelf de toets maken, zonder AI-docent. De docenten zullen hierin ook een ondersteunende rol hebben. Het zal niet altijd vlekkeloos verlopen, en daarom ben ik zo blij dat we nu een pilot in de praktijk uitvoeren – hier kunnen we van leren (zie ook mijn artikel hierover van gisteren: https://www.linkedin.com/pulse/ai-docenten-maken-hun-entree-de-nederlandse-pilot-op-college-tom-6cvxf?trackingId=AzQNR0WbQnm%2F75V%2BMgvzdQ%3D%3D&lipi=urn%3Ali%3Apage%3Ad_flagship3_detail_base%3BJb%2B2OmljTvC1akVkrDzynw%3D%3D)
Daarnaast hoor ik vaak dat onderwijzen meer is dan alleen kennis overbrengen. Ook al is een AI-docent inhoudelijk sterk, een echte docent bouwt een persoonlijke connectie op met de leerling, voelt aan wat hij of zij nodig heeft en is empathisch. Deels denk ik dat we onszelf overschatten en/of AI onderschatten. De Turing- test is al gehaald als we kijken naar chatinteractie (dit betekent dat we mensen en AI niet uit elkaar kunnen halen). Mensen vinden AI doktoren meer empatisch dan echte doktoren en mensen worden al verliefd op een AI-stem. Aan de andere kant ben ik het hier ook deels mee eens. De echte docent heeft andere kwaliteiten dan een AI-docent en die zijn heel waardevol.
Naast dat er al heel veel potentie zit in AI-docenten die alleen maar werken op basis van chat, mogen we ook verwachten dat de AI-docenten meer gaan worden dan een chatbot. Hier ga ik verder op in bij de toekomst van de AI-docenten.
H2.3 Argumenten op basis van emotie, zoals ‘maar ik vind het leuk om klassikaal les te geven’ of ‘ik ben bang dat dit mijn baan overneemt’
Mijn visie is dat AI-docenten een hulpmiddel zijn om echte docenten te ondersteunen bij het geven van goed onderwijs, niet om hen te vervangen. Ik maak me geen zorgen dat AI mijn baan zal overnemen; ik zie juist de kans om meer ‘quality time’ met mijn studenten door te brengen.
Wat ik wel verwacht, en wat sommige docenten misschien als minder prettig ervaren, is dat de rol van de docent (verder) zal veranderen. Als AI-docenten beter worden in het overbrengen van kennis dan een echte docent, kan het zinvol zijn om bepaalde kennisoverdracht over te laten aan de AI. Zoals Marcel Mutsaarts en ik ook bespraken in AI-tussenuurtje #8, zou het best kunnen dat we een ‘flipped classroom’-concept krijgen waarin leerlingen op school vooral aan opdrachten werken in plaats van lespresentaties te volgen.
Ik zie niet voor me dat scholen of klaslokalen zullen verdwijnen. AI is vooral goed in het kwalificeren van kennis en minder in subjectificatie en socialisatie. Voor die laatste aspecten blijven menselijke docenten essentieel.
H2.4 Conclusie waarom AI-docenten ondergewaardeerd worden
Ik heb zojuist toegelicht waarom ik van mening ben dat AI-docenten meer aandacht verdienen. Ik nodig iedereen uit om het zelf uit te proberen op aivoorleerlingen.nl. En als je het niet met me eens bent, hoor ik je argumenten graag.
Overigens zijn er steeds meer mensen die de mogelijkheden van AI-docenten wél serieus nemen. Regelmatig krijg ik berichten van docenten die met hun vak-AI-docent hebben geëxperimenteerd en aangenaam verrast zijn. Er zijn ook veel verzoeken van docenten die de AI-docenten willen inzetten in hun eigen klas. Eind november mag ik zelfs naar een internationaal congres in Berlijn om een presentatie te geven over de AI-docenten.
H3 Hoe ziet de nabije toekomst van AI-docenten eruit?
De toekomst voorspellen is lastig, vooral gezien de snelle technologische vooruitgang, maar op sommige gebieden kunnen we wel voorspellingen doen.
Ten eerste verwacht ik een verbetering in de kwaliteit van AI-docenten. In 2025 zullen we de derde generatie chatbots zien, die naar verwachting veel intelligenter zullen zijn. Sam Altman voorspelde al dat de nieuwe modellen indrukwekkend veel slimmer zullen zijn. Een voorbeeld is dat OpenAI hun modellen traint op basis van eerdere versies. Zo is het o1-model al in staat om op PhD-niveau wiskunde en natuurkunde te halen en presteert het op het niveau van de beste deelnemers aan de Math Olympics. Het lijkt me een vrij veilige aanname dat de AI-docenten, met de nieuwe generatie chatbots, nog beter zullen presteren en volgend jaar mogelijk al beter zijn dan de gemiddelde docent. Iets veiliger ingeschat: Over drie jaar hebben we AI-docenten die vakinhoudelijk beter zijn dan de gemiddelde docent.
Ten tweede over de context window en leermaterialen. Als we AI-docenten hebben die inhoudelijk beter zijn dan de gemiddelde docent gaan er natuurlijk allerlei interessante mogelijkheden ontstaan. Een interessante is het genereren van al het leermateriaal. Ik zie voor me dat we binnen enkele jaren het gehele leerboek kunnen genereren. Ik heb hier laatst al een uitgebreide test mee gedaan en we zijn verder dan de meeste mensen denken. Het leerboek, aangezien dat open leermateriaal is, kunnen we dan als kennisbestand toevoegen aan de AI-docent mits de context window verbeterd. Dit klinkt als een logische verwachting want sommige AI-aanbieders hebben dit al voor elkaar gekregen (vooral Google is hier goed in). Voor de iets meer experts, dit kan natuurlijk ook werken als de RAG verbeterd wordt. Als we een leerboek aan de kennisbank van de AI-docent kunnen koppelen hebben we nog veel meer invloed op hoe de AI-docent reageert.
Ten derde verwacht ik dat AI-docenten verder zullen evolueren dan alleen chatbots. Ik heb laatst de Economie VWO AI-docent gekoppeld aan Advanced Voice Mode, waardoor leerlingen via hun oordopjes kunnen leren waar en wanneer ze maar willen. Zie onderstaande video voor een demonstratie.
AI-docent Aisha meets Advanced Voice Mode – AI voor Docenten
Daarnaast is het waarschijnlijk dat AI in 2025 ook meekijkt op je scherm. Als je bezig bent met een opdracht, kun je direct interactie aangaan met je AI-docent. Een paar maanden geleden werd hier al een demonstratie van gegeven:
GPT-4o (Omni) math tutoring demo on Khan Academy – YouTube
Er zijn enkele belangrijke nuances⚠️📌:
Dit is allemaal nieuw en zal niet meteen vlekkeloos werken.
De nieuwste functies zullen waarschijnlijk vooral beschikbaar zijn voor betalende gebruikers, wat een ongelijkheid kan veroorzaken tussen leerlingen die wel toegang hebben en degenen die dat niet hebben.
Hoewel we denken dat leerlingen gemakkelijk met AI kunnen omgaan, blijkt uit de praktijk dat ze nog vaak moeite hebben met het gebruik van AI-tools. Marcel Mutsaarts en ik zagen dit vaker in experimenten. Overschat de AI-geletterdheid van leerlingen niet.
Een andere belangrijke kanttekening is wetgeving. Zoals velen weten, mogen we niet zomaar elke AI-tool gebruiken in het onderwijs. Dit kan een vreemde situatie veroorzaken: mijn doel is om deze AI-docenten gratis en publiek beschikbaar te stellen voor alle leerlingen, maar het kan zijn dat scholen ze niet mogen gebruiken, zelfs als ze een positieve impact hebben op het leerproces. Dit merk ik al sterk in mijn eigen praktijk. Zo stimuleren we bij de HAN studenten om Copilot te gebruiken, maar ze werken vaak met ChatGPT en Claude. In de praktijk ontstaat er een vreemde situatie waarbij studenten wel de beste AI-tools gebruiken, maar docenten niet. Kunnen we ze nog goed voorbereiden én voldoen aan de wetegeving? Lees ook het artikel AI in het onderwijs: Een groeiende kloof tussen traditie en innovatie – AI voor Docenten. Het is een merkwaardige situatie.
H4 Conclusie
Ik hoop dat ik jullie hiermee inzicht heb gegeven in mijn visie op de huidige en toekomstige mogelijkheden van AI-docenten. Hopelijk heb ik enigszins kunnen overtuigen dat AI-docenten een grote impact op het onderwijs zouden kunnen hebben.
Ik zeg in de laatste zin bewust ‘mogelijk’. De toekomst blijft onvoorspelbaar, en de enige manier om echt te weten hoe AI-docenten het onderwijs kunnen veranderen, is door het in de praktijk te testen. Daarom ben ik zo blij dat we deze week de pilot zijn gestart met AI-docenten bij het Varendonck College. Ik ben groot voorstander van het experimenteren in de praktijk, in plaats van enkel te praten over AI. En ik snap dat dit zorgvuldig en ethisch verantwoord moet gebeuren. Maar zonder actie komen we niet verder.
Zoals ik aan het begin al aangaf, is AI-docenten ook het hoofdthema van de podcast van deze week (link). Hierbij ook een oproep om je mening te laten horen over dit onderwerp. Kritische opmerkingen zijn zeer welkom, want daar worden we alleen maar beter van.
Voor mijn eerdere werk over AI-docenten zie de volgende links:
https://aivoordocenten.com/ai-docent-aisha-meets-advanced-voice-mode/
https://aivoordocenten.com/verwachtingen-impact-genai-op-onderwijs-schooljaar-24-25/
https://aivoordocenten.com/relevantie-van-ai-docenten/
https://aivoordocenten.com/nabije-toekomst-1-jaar-van-ai-docenten/
https://aivoordocenten.com/slagen-met-aisha-is-live/
https://aivoordocenten.com/ai-docenten-terugblik-huidige-status-en-vooruitblik/
https://aivoordocenten.com/ai-docent-aisha-eerste-testresultaten/
https://aivoordocenten.com/ai-docenten-voor-vo-leerlingen-niet-in-de-toekomst-maar-nu-aisha/
Podcasts waar Tom Naberink te gast is bij ‘AI in onderwijs’ van Metis bij de mini serie ‘AI-tutor’:
1) https://open.spotify.com/episode/3jZMlTgK459Pk7kbn886er?si=a66af29c36894503
2) https://open.spotify.com/episode/7u0zKT7ZJV7mXSYL8w1Dz6?si=ab5ea07dc7c842bd
3) https://open.spotify.com/episode/4NSDMzQSEBJ0niSjW2uG8Y?si=4c558f0b40c645aa
https://open.spotify.com/episode/4PCxU3G0iDN5w3gGCvCTP6?si=c0666c3dcbe84d3d